Λίγες Η έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία θεωρείται ως μία από τις πιο καταστροφικές εκρήξεις ηφαιστείου στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ήταν 20 Μαΐου του 1883 όταν ξεκίνησε η δραστηριότητα του κρατήρα στο ηφαίστειο Κρακατόα, η οποία διήρκεσε μέχρι τις 21 Οκτωβρίου του ίδιου έτους. Η μεγάλη έκρηξη που συνέβη στις 27 Αυγούστου 1883 κατέστρεψε πάνω από το 70% της νήσου Κρακατόα ενώ ο κρότος ακούστηκε σε ακτίνα έως 4800 χιλιόμετρα και έκανε τον γύρο του κόσμου τέσσερις φορές. Από την έκρηξη και τα τσουνάμι που προκλήθηκαν, έχασαν τη ζωή τους 36.417 άτομα αν και λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων καταγραφής εκείνη την εποχή, θεωρείται οτι οι νεκροί μπορεί να ήταν ακόμα περισσότεροι.
Στις 25 Αυγούστου, οι εκρήξεις του Κρακατόα εντάθηκαν. Περίπου στη 1:00 μ.μ. στις 26 Αυγούστου, το ηφαίστειο πέρασε στην παροξυσμική του φάση. Μέχρι τις 2:00 μ.μ., ένα μαύρο σύννεφο στάχτης μπορούσε να φανεί σε ύψος 27 km (17 μίλια). Σε αυτό το σημείο, η έκρηξη ήταν σχεδόν συνεχής και οι εκρήξεις ακούγονταν κάθε δέκα περίπου λεπτά. Πλοία σε απόσταση 20 χιλιομέτρων (12 μίλια) από το ηφαίστειο ανέφεραν σημαντική πτώση τέφρας, με κομμάτια καυτής ελαφρόπετρας διαμέτρου έως 10 cm να προσγειώνονται στα καταστρώματα τους. Μεταξύ 7:00 μ.μ. και 8:00 μ.μ., ένα μικρό τσουνάμι έπληξε τις ακτές της Ιάβας και της Σουμάτρας, 40 χλμ. (25 μίλια) μακριά.
Η μεγάλη έκρηξη του Κρακατόα
Στις 27 Αυγούστου, σημειώθηκαν τέσσερις τεράστιες εκρήξεις, που ήταν η κορύφωση της έκρηξης. Νωρίς το πρωί, στις 5:30 π.μ., η πρώτη έκρηξη ήταν στο Perboewatan, προκαλώντας ένα τσουνάμι που κατευθυνόταν προς το Telok Betong, γνωστό πλέον ως Bandar Lampung. Λίγο αργότερα, στις 6:44 π.μ., το Κρακατόα εξερράγη ξανά στο Danan, με το τσουνάμι που προέκυψε να εξαπλώνεται προς τα ανατολικά και δυτικά. Η τρίτη και μεγαλύτερη έκρηξη, στις 10:02 π.μ., ήταν τόσο βίαιη που ακούστηκε 3.110 km (1.930 μίλια) μακριά στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας και το νησί Rodrigues στον Ινδικό Ωκεανό κοντά στον Μαυρίκιο, 4.800 km (3.000 μίλια) μακριά όπου πίστεψαν οτι ο ήχος οφείλονταν σε βολές κανονιού από κοντινό πλοίο. Η τρίτη έκρηξη έχει αναφερθεί ως ο δυνατότερος ήχος που ακούστηκε στους ιστορικούς χρόνους.
Η ένταση της έκρηξης που ακούστηκε 160 km (100 μίλια) από το ηφαίστειο έχει υπολογιστεί ότι ήταν 180 dB. Κάθε έκρηξη συνοδεύτηκε από τσουνάμι που εκτιμάται ότι ήταν κατά τόπους πάνω από 30 μέτρα. Μεγάλη περιοχή του στενού Σούντα και μέρη στην ακτή της Σουμάτρας δέχτηκαν πυροκλαστικές ροές από το ηφαίστειο. Η ενέργεια που απελευθερώθηκε από την έκρηξη έχει υπολογιστεί ότι ήταν ίση με περίπου 200 μεγατόνους TNT, περίπου τέσσερις φορές πιο ισχυρή από το Tsar Bomba, το πιο ισχυρό θερμοπυρηνικό όπλο που πυροδοτήθηκε ποτέ. Στις 10:41 π.μ., μια κατολίσθηση έσκισε το μισό ηφαίστειο Ρακάτα, μαζί με το υπόλοιπο νησί στα βόρεια της Ρακάτα, προκαλώντας την τελική έκρηξη.
Το ωστικό κύμα
Το βαρομετρικό κύμα που δημιουργήθηκε από την κολοσσιαία τρίτη έκρηξη κινήθηκε από το Κρακατόα με ταχύτητα 1.086 km/h. Ο ήχος της έκρηξης εκτιμάται ότι έφτασε τα 310 dB, αρκετά δυνατός ώστε να ακουστεί σε απόσταση 5.000 χιλιομέτρων και προκάλεσε μια απότομη άνοδο άνω των 8,5 kilopascals σε μετρητές πίεσης 160 km μακριά. Το κύμα πίεσης καταγράφηκε σε βαρογραφήματα σε όλο τον κόσμο.
Αρκετοί βαρογράφοι κατέγραψαν το κύμα επτά φορές κατά τη διάρκεια πέντε ημερών: τέσσερις φορές με το κύμα να απομακρύνεται από το ηφαίστειο προς την αντίθετη κατεύθυνση και τρεις φορές να ταξιδεύει πίσω στο ηφαίστειο. Ως εκ τούτου, το κύμα γύρισε την υδρόγειο τρεισήμισι φορές. Η τέφρα ανήλθε σε ένα εκτιμώμενο ύψος 80 km. Οι εκρήξεις εξασθένησαν γρήγορα μετά από αυτό το σημείο, και μέχρι το πρωί της 28ης Αυγούστου, το Κρακατόα ήταν σιωπηλό. Μικρές εκρήξεις, κυρίως λάσπης, συνεχίστηκαν μέχρι τον Οκτώβριο του 1883. Μέχρι τότε, είχε απομείνει λιγότερο από το 30% του αρχικού νησιού.
Επιπτώσεις στο παγκόσμιο κλίμα
Η έκρηξη προκάλεσε έναν ηφαιστειακό χειμώνα. Το έτος που ακολούθησε την έκρηξη, οι μέσες καλοκαιρινές θερμοκρασίες του βόρειου ημισφαιρίου μειώθηκαν κατά 0,4 °C. Επιπλέον, το ρεκόρ βροχοπτώσεων που έπληξε τη Νότια Καλιφόρνια κατά τη διάρκεια του υδρολογικού έτους από τον Ιούλιο του 1883 έως τον Ιούνιο του 1884 – το Λος Άντζελες έλαβε 970 χιλιοστά και το Σαν Ντιέγκο 660 χιλιοστά – αποδόθηκε στην έκρηξη του Κρακατόα. Παρόλο που δεν υπήρχε El Niño κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπως είναι φυσιολογικό όταν σημειώνεται έντονη βροχόπτωση στη Νότια Καλιφόρνια, πολλοί επιστήμονες αμφιβάλλουν ότι υπήρχε αιτιώδης σχέση.
Η έκρηξη του Κρακατόα το 1883 σκοτείνιασε τον ουρανό σε όλο τον κόσμο για χρόνια μετά και δημιούργησε θεαματικά ηλιοβασιλέματα σε όλο τον κόσμο για πολλούς μήνες. Ο Βρετανός καλλιτέχνης William Ascroft έκανε χιλιάδες έγχρωμα σκίτσα του κόκκινου ήλιου. Η στάχτη προκάλεσε “τόσο ζωηρά κόκκινα ηλιοβασιλέματα που κλήθηκαν πυροσβεστικά οχήματα στη Νέα Υόρκη, το Poughkeepsie και το New Haven για να σβήσουν τη υποτιθέμενη πυρκαγιά.”
|
|
