Ο τρίτος τόμος του σπουδαίου Έλληνα μετεωρολόγου Δημήτρη Ζιακόπουλου, μας εισάγει στην φυσική των νεφών, την τροποποίηση καιρού και στην τροποποίηση του κλίματος.
Οι πρώτες προσπάθειες τροποποίησης του καιρού από τον άνθρωπο άρχισαν το 19ο αιώνα με μεθόδους χωρίς επιστημονική βάση και κορυφώθηκαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα μετά από την ανακάλυψη ότι η σπορά των νεφών με χημικές ουσίες, όπως ο ξηρός πάγος ή ο ιωδιούχος άργυρος, επηρεάζει τις διαδικασίες παραγωγής υετού. Τις τελευταίες δεκαετίες, γίνονται πειράματα και ενδεχομένως επιχειρήσεις τροποποίησης του καιρού όχι μόνο με τη διαδικασία της σποράς των νεφών με χημικές ουσίες, αλλά και με τη χρησιμοποίηση άλλων μέσων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Στις μέρες μας, συζητείται ακόμα και η ιδέα τεχνητού ελέγχου του κλίματος με σκοπό την ανακοπή της ανόδου της θερμοκρασίας της Γης. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται στην περίπτωση αυτή είναι: «Έχει εξαντλήσει ο άνθρωπος όλα εκείνα τα μέτρα που πρέπει να πάρει για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, πριν προχωρήσει σε μια τόσο υψηλού ρίσκου παρέμβαση στο κλιματικό σύστημά του;» Αν η απάντηση είναι καταφατική, προκύπτει δεύτερο ερώτημα: «Πόσο εφικτή είναι η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου;». Υπάρχει και ένα τρίτο ερώτημα, το οποίο πολύ δύσκολα μπορεί να απαντηθεί: «Αν υποθέσουμε ότι η παρέμβασή μας είναι αποτελεσματική, ποιες μπορεί να είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της στο εξαιρετικά πολύπλοκο κλιματικό σύστημα της Γης, του οποίου τη λειτουργία δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει πλήρως;»
Ο τρίτος και τελευταίος τόμος της τριλογίας «ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ» που κρατάτε στα χέρια σας αποτελείται από τρία επιμέρους κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη Φυσική των Νεφών. Τα νέφη δεν αποτελούν μόνο έναν από τους σπουδαιότερους κρίκους στην αλυσίδα του υδρολογικού κύκλου ή έναν από τους πιο σημαντικούς και ταυτόχρονα απρόβλεπτους παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα της Γης. Είναι το βασικό «εργαλείο» με το οποίο γίνονται σχεδόν όλες οι προσπάθειες τροποποίησης του καιρού. Έτσι, κρίθηκε αναγκαία η παράθεση των επιστημονικών ανακαλύψεων αναφορικά με τη φύση των νεφών και τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό τους, ώστε να μπορεί κάποιος να κρίνει πόσο ρεαλιστικές είναι οι ανθρώπινες επεμβάσεις που στοχεύουν στην τροποποίηση ή στον έλεγχο του καιρού και του κλίματος μέσω των νεφών.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στις προσπάθειες τροποποίησης του καιρού που ουσιαστικά άρχισαν να αποκτούν επιστημονική βάση από τα τέλη της δεκαετίας του 1940. Οι μεγάλες προσδοκίες που δημιούργησε η τροποποίηση του καιρού με τη διαδικασία της σποράς των νεφών με χημικές ουσίες αγκάλιασαν όλη την υφήλιο. Το ενδιαφέρον ήταν τεράστιο όχι μόνο από τις εμπορικές εταιρείες αλλά και από τους στρατιωτικούς. Τους λόγους της ανάμειξης των στρατιωτικών δεν είναι δύσκολο να τους αντιληφθούμε. Η πρόγνωση του καιρού πριν από τις πολεμικές αναμετρήσεις είναι σημαντική για το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων, αλλά η δημιουργία αντίξοων καιρικών συνθηκών για τις εχθρικές δυνάμεις και ευνοϊκών συνθηκών για τις φίλιες δυνάμεις αποτελούσε και αποτελεί διακαή πόθο των στρατιωτικών όλων των χωρών του κόσμου.
Το τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο του παρόντος τόμου είναι αφιερωμένο στην τροποποίηση του κλίματος με παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας που είναι γνωστές με τον όρο γεωμηχανική. Στις μέρες μας, η γεωμηχανική στοχεύει στην αντιστροφή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή στην ψύξη του πλανήτη. Εξέχοντα μέλη της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας έχουν ταχθεί υπέρ της εξέτασης ορισμένων από τις λύσεις της γεωμηχανικής για ενδεχόμενη εφαρμογή τους σε περίπτωση ανάγκης, χωρίς να παραγνωρίζουν τους μεγάλους κινδύνους που κρύβονται σε τέτοιου είδους εγχειρήματα. Οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές των λύσεων της γεωμηχανικής θεωρούν ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε, έστω και με προϋποθέσεις, να ρυθμίσει το κλίμα του πλανήτη, ώστε να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες του και ουσιαστικά να του εξασφαλίσει την επιβίωση. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι με την εφαρμογή των λύσεων της γεωμηχανικής το μόνο που θα καταφέρει ο άνθρωπος είναι να επιταχύνει την πτώση του.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι με φανερά ή μυστικά πειράματα κάποιοι απέκτησαν ήδη τη δυνατότητα ελέγχου του καιρού. Επιπλέον, πολλά λέγονται και γράφονται για μυστικές επιχειρήσεις που γίνονται στην ατμόσφαιρα με κρυφούς στόχους, στους οποίους συγκαταλέγεται ο περιορισμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ποιες από τις παραπάνω υποθέσεις ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και ποιες είναι αποκυήματα μιας καλπάζουσας συνωμοσιολογίας που έχει αγκαλιάσει όλο τον πλανήτη; Μόνο κάποιος που έχει κατανοήσει σε βάθος τι σημαίνει καιρός και κλίμα μπορεί να πλησιάσει την αλήθεια. Θα χαιρόμουν ιδιαίτερα αν το βιβλίο αυτό βοηθούσε και προς αυτή την κατεύθυνση.