Μια σημαντική επιστημονική ανακάλυψη φέρνει στο φως εκατοντάδες άγνωστα έως τώρα ενεργά ρήγματα στην Ελλάδα. Ερευνητές από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και τη Νέα Ζηλανδία χαρτογράφησαν συστηματικά το σύνολο της χερσαίας χώρας, χρησιμοποιώντας λεπτομερή Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) του Ελληνικού Κτηματολογίου. Το αποτέλεσμα είναι η AFG (Active Faults Greece) — η πρώτη ολοκληρωμένη βάση δεδομένων ενεργών ρηγμάτων στην Ελλάδα, η οποία δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Scientific Data.
Η διεθνής ομάδα των Dr John Begg, Δρ Βασιλικής Μουσλοπούλου, Dr Dave Heron και Prof. Andy Nicol τονίζει ότι πίσω από τις έντονες γεωμορφολογικές αντιθέσεις της χώρας κρύβεται μια διαρκής γεωλογική διεργασία: η Ελλάδα, παγιδευμένη ανάμεσα στις τεκτονικές κινήσεις της Αφρικής και της Ευρασίας, παραμορφώνεται συνεχώς. Το ανάγλυφο μεταβάλλεται με τον χρόνο μέσα από τη δράση ενεργών ρηγμάτων — πολλών από τα οποία παραμένουν κρυμμένα κάτω από βλάστηση, αστική ανάπτυξη ή σύνθετες μορφές του εδάφους.
Η AFG αποτυπώνει για πρώτη φορά έναν πανελλαδικό χάρτη ενεργών ρηγμάτων σε κλίμακα 1:25.000, με 3.815 ίχνη ρηγμάτων που ομαδοποιούνται σε 892 ρήγματα, περισσότερα από τα μισά εκ των οποίων χαρτογραφούνται για πρώτη φορά. Η βάση δεδομένων περιλαμβάνει επίσης 35 επιφανειακές διαρρήξεις που συνδέονται με ιστορικούς σεισμούς.
Κάθε ρήγμα ταξινομείται ως ενεργό, πιθανώς ενεργό ή αβέβαιο, ανάλογα με το αποτύπωμά του στο ανάγλυφο. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, ίχνη που μοιάζουν με «μαχαιριές» αποτελούν ένδειξη πρόσφατης γεωλογικής δραστηριότητας, μέσα στα τελευταία 10.000 χρόνια. Πάνω από 2.000 ίχνη χαρακτηρίζονται ενεργά, ενώ περίπου 1.600 θεωρούνται πιθανώς ενεργά. Η ανάλυση δείχνει επίσης ότι τα ενεργά ρήγματα διαμορφώνουν τα όρια βουνών και κοιλάδων, κατευθύνουν τη ροή ποταμών και επηρεάζουν την εναπόθεση ιζημάτων.
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η χαρτογράφηση ενεργών ρηγμάτων δεν αποτελεί μόνο ακαδημαϊκή γνώση. Έχει κρίσιμη σημασία για τον σχεδιασμό ασφαλών υποδομών — από γέφυρες και φράγματα έως ενεργειακές εγκαταστάσεις. Η AFG, όταν συνδυαστεί με καταγραφές σεισμών και δεδομένα εδαφικών παραμορφώσεων, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα μοντέλα σεισμικής επικινδυνότητας της χώρας.
Η ερευνητική ομάδα εξηγεί ότι η ερμηνεία των DEMs απαιτεί την εμπειρία γεωλόγων που μπορούν να αναγνωρίσουν τη διαφορά ανάμεσα σε τεκτονικές δομές και ίχνη διάβρωσης. Η πραγματική δύναμη της AFG βρίσκεται στη συνέργεια προηγμένης τεχνολογίας και δεκαετιών γεωλογικής γνώσης.
Η βάση δεδομένων είναι ελεύθερα προσβάσιμη στο κοινό, μέσω ενός διαδραστικού χάρτη που επιτρέπει σε επιστήμονες, μηχανικούς αλλά και πολίτες να εξερευνούν τα ενεργά ρήγματα που βρίσκονται γύρω τους. Η AFG φιλοδοξεί να αποτελέσει εργαλείο για την καλύτερη κατανόηση της σεισμικής επικινδυνότητας στην Ελλάδα και πιθανό πρότυπο για άλλες σεισμικά ενεργές χώρες.
Μπορείτε να διαβάσετε τη δημοσίευση εδώ:
https://www.nature.com/articles/s41597-025-06283-z
Δείτε τον διαδραστικό χάρτη:
https://experience.arcgis.com/experience/a6c85b1edf9d4d17a3f01a70cef6d2b2
