Ως καύσωνας της Μεσογείου χαρακτηρίζεται η συνθήκη όπου η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας ξεπερνά ένα κρίσιμο όριο για πάνω από 5 συνεχόμενες ημέρες. Τον φετινό Ιούνιο, η θερμοκρασία στην θάλασσα της Λιγουρίας ήταν πάνω από το όριο για 3 εβδομάδες ενώ στη συνέχεια τα νερά στον κόλπο του Τάραντα κατέγραψαν θερμοκρασίες κατά 5 βαθμούς υψηλότερες από τον μέσο όρο.
Παρόμοιες συνθήκες είχαν καταγραφεί τον Μάιο του 2003 ενώ ο Ιούλιος και ο Αύγουστος που ακολούθησαν χαρακτηρίστηκαν από τα πιο μεγάλης διάρκειας και έντονα φαινόμενα θέρμανσης με δυσάρεστες οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις. Τα επόμενα χρόνια, η εμφάνιση και η διάρκεια των κυμάτων καύσωνα στη Μεσόγειο, άρχισαν να αυξάνονται με αποκορύφωμα τη φετινή χρονιά που ήδη από τις αρχές του καλοκαιριού καταγράφονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Σύμφωνα με τους βιολόγους, οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν ήδη επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα και τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά στην αλιεία, καθώς ήδη αλιεύονται μεγαλύτεροι γαύροι από το κανονικό.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με το Μετεωρολογικό Παρατηρητήριο Κεραυνός, μία σημαδούρα στα ανοιχτά των ακτών της Κορσικής, κατέγραψε θερμοκρασία 30,7 βαθμών στις 24 Ιουλίου κατά 5 δηλαδή βαθμούς υψηλότερη από τον μέσο όρο της εποχής.
Ο «καύσωνας της θάλασσας» επηρεάζει τη δυτική Μεσόγειο, από το στενό του Γιβραλτάρ έως τη Νάπολη (Ιταλία), με θερμοκρασίες μεταξύ 26 και 30°C, που είναι εντελώς ανώμαλες, επιβεβαιώνει στη Le Figaro ο Samuel Samot, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Μετεωρολογικών Ερευνών (CRNM).«Πρόσφατα καταγράψαμε έως και 6,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από την κανονική.
Αυτά τα ακραία κλιματικά φαινόμενα εμφανίζονται λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη από τα τέλη του 19ου αιώνα, λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.Στο Villefranche-sur-Mer, για παράδειγμα, «η θερμοκρασία του νερού έχει αυξηθεί κατά 0,9% τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια», διευκρινίζει ο Jean-Pierre Gattuso, ερευνητής στο Εργαστήριο Ωκεανογραφίας Villefranche.Όμως αυτή η αύξηση αφορά κυρίως την επιφάνεια του νερού.«Τα βαθιά νερά της Μεσογείου είναι στους 13°C», υποδεικνύει ο επιστήμονας στη Figaro.Οι διαδοχικοί καύσωνες που έπληξαν την Ευρώπη είναι η κύρια αιτία του καύσωνα: «Μπορούμε να πούμε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη ενισχύει το φαινόμενο», διαβεβαιώνει ο Samuel Samot.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι η άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας που ανησυχεί τους ερευνητές, αλλά η διάρκεια και η ένταση αυτών των επεισοδίων καύσωνα. “Η θάλασσα φτάνει τους 30°C κάθε χρόνο, αλλά όσο περισσότερο διαρκεί το κύμα καύσωνα, τόσο περισσότερο έχει αντίκτυπο στα οικοσυστήματα”, λέει ο Thierry Perez, ερευνητής στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Βιοποικιλότητας και Θαλάσσιας Οικολογίας.
Οι οικολογικές συνέπειες του κύματος καύσωνα
Η κύρια συνέπεια είναι η μαζική θνησιμότητα ορισμένων ειδών όπως τα κοράλλια, οι γοργόνες (κοράλια), η ποσειδωνία (θαλασσινά χόρτα), οι αχινοί και τα σφουγγάρια. Τα ζωντανά όντα που κατοικούν στα βράχια ή στην άμμο ανησυχούν ιδιαίτερα γιατί δεν μπορούν να κινηθούν προς πιο κρύα νερά, αναφέρει ο Samuel Samot και προσθέτει οτι οι υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν την ανάπτυξη ασθενειών που προκαλούν το θάνατο αυτών των όντων.
Οι ειδικοί παρατηρούν επίσης μεταναστεύσεις ειδών από τη νότια Μεσόγειο προς τον Βορρά.Ο ερευνητής Jean-Pierre Gatturo μετρά 400 είδη, συμπεριλαμβανομένων των barracuda ή σφυρίδων. Άλλα είδη, προερχόμενα από την Ερυθρά Θάλασσα μέσω της διώρυγας του Σουέζ, εισέρχονται στο ανατολικό τμήμα της Μεσογείου. Ωστόσο, η Μεσόγειος παρουσιάζει έναν περιορισμό: «Φτάνοντας στα βόρεια της θάλασσας, το είδος δεν μπορεί να προχωρήσει παραπέρα, γεγονός που τα κάνει πιο ευάλωτα στους κινδύνους», προσθέτει ο κος Gatturo.
Η μετακίνηση αυτών των ειδών διαταράσσει τη θαλάσσια τροφική αλυσίδα, αλλά και το αλιευτικό εμπόριο. «Οι ψαράδες δεν βρίσκουν πλέον τα είδη τα οποία ψάρευαν», λέει ο Samuel Samot. Πιο εξωτικά είδη καταλήγουν στα δίχτυα τους και είναι πιο δύσκολο να πουληθούν. Οι επαγγελματίες πρέπει στη συνέχεια «να μάθουν να τα ψαρεύουν και να τα πωλούν στον καταναλωτή», καταλήγει ο Thierry Perez.
Πως ο καύσωνας μπορεί να επηρεάσει τον καιρό της Μεσογείου;
Οι έντονες βροχοπτώσεις μπορεί επίσης να είναι συνέπεια της αύξησης της θερμοκρασίας της θάλασσας. Ο Jean-Pierre Gattuso παραπέμπει σε επεισόδια στην οροσειρά Σεβέν της νότιας Γαλλίας, ως κινητήριος δύναμη πίσω από καταστροφές όπως οι πλημμύρες: Το φθινόπωρο, αν η Μεσόγειος είναι ακόμα ζεστή, δημιουργεί πολλή εξάτμιση και σύννεφα.Ο θερμός αέρας που είναι κορεσμένος σε υγρασία, μπορεί να ανυψθεί στα βουνά και να σχηματιστούν ισχυρές καταιγίδες προκαλώντας πλημμύρες, όπως συνέβη τον Οκτώβριο του 2020 κατά τη διάρκεια της καταιγίδας Alex στις Άλπεις.
Οι μεσογειακοί κυκλώνες ή medicanes είναι συστήματα θερμού πυρήνα που μοιάζουν με τους τυφώνες αλλά έχουν σαφώς μικρότερη ένταση και μέγεθος. Αυτά τα συστήματα εμφανίζονται συνήθως μία φορά στα δύο χρόνια πάνω από τη Μεσόγειο και χαρακτηρίζονται από έντονα καιρικά φαινόμενα και ισχυρούς επιφανειακούς ανέμους. Τροφή για τα συστήματα αυτά όπως και για τους τυφώνες, αποτελεί η υψηλή θερμοκρασία της θάλασσας και η θερμότητα που αυτή απελευθερώνει.. Θα μπορούσε επομένως να γίνει μία σύνδεση των υψηλών θερμοκρασιών της Μεσογείου με την πιθανή ανάπτυξη ενός medicane κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου ή του χειμώνα. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί, ότι είναι πολλοί ακόμα οι παράγοντες που ευνοούν την δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος και η θερμοκρασία από μόνη της δεν επαρκεί. Σίγουρα όμως θα πρέπει να περιμένουμε μεγαλύτερη ένταση των καταιγίδων και των βροχοπτώσεων στη δυτική Μεσόγειο κατά τους πρώτους φθινοπωρινούς μήνες, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες θα λειτουργούν ως μηχανή τροφοδοσίας στα πρώτα συστήματα καιρού που θα δημιουργηθούν το φθινόπωρο.
Με πληροφορίες από LeFigaro
