Οι «medicanes» (σύντμηση του mediterranean hurricanes) ή αλλιώς μεσογειακοί τροπικοί κυκλώνες είναι ένα σπάνιο φαινόμενο που παρατηρήθηκε εδώ και μερικές δεκαετίες στη Μεσόγειο και ακόμη βρίσκεται υπό μελέτη. Οι κυκλώνες αυτοί – οι οποίοι, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μπορεί να προϋπήρχαν, αλλά έγιναν αντιληπτοί από τη δεκαετία του 1980 και μετά χάρη στην ανάπτυξη των δορυφόρων – διχάζουν τους επιστήμονες.
Η μεσογειακή καταγωγή τους κάνει πολλούς να διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τον χαρακτηρισμό «τροπικός» για τα συστήματα του είδους. Παρ’ όλα αυτά τόσο οι συνθήκες δημιουργίας τους όσο και τα χαρακτηριστικά τους μοιάζουν πολύ με εκείνα των τυφώνων που γεννιούνται στα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, αν και σε μικρότερα «μεγέθη».
Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτών των συστημάτων είναι η μικρή χωρική τους κλίμακα (διάμετρος κέντρου 100χλμ), οι έντονοι επιφανειακοί άνεμοι κυρίως γύρω από το κέντρο και το ανέφελο κέντρο τους, εμφανίζοντας το χαρακτηριστικό “μάτι” όπως είναι γνωστό από τους τυφώνες. Επιπλέον, τα συστήματα αυτά εμφανίζουν θερμό και ξηρό πυρήνα, η θερμοκρασία του κέντρου τους δηλαδή είναι υψηλότερη από την ευρύτερη περιοχή. Οι medicanes εμφανίζουν κυκλωνική ροή στην επιφάνεια και αντικυκλωνική στην ανώτερη τροπόσφαιρα (500mb), κάτι που δεν συμβαίνει στα συνηθισμένα βαρομετρικά χαμηλά της Μεσογείου.
Στη Μεσόγειο τα τελευταία 30 χρόνια έχουν εμφανιστεί 21 περιπτώσεις medicane με χαρακτηριστικότερους αυτούς του Ιανουαρίου 1995 (βλέπε εικόνα επάνω) και αυτόν του Νοεμβρίου 2011 που προκάλεσε μεγάλες υλικές ζημιές και το θάνατο πολιτών σε Ισπανία, Γαλία και Ιταλία.
Οι medicanes συνοδεύονται συνήθως από έντονες βροχές και καταιγίδες και ισχυρούς επιφανειακούς ανέμους που μπορούν να φτάσουν και τα 90-100 χλμ/ώρα.
Επειδή είναι συστήματα θερμού πυρήνα και τροφοδοτούνται από τη λανθάνουσα και αισθητή θερμότητα, ενισχύονται μόλις βρεθούν πάνω από τη θάλασσα και εξασθενούν όταν περάσουν πάνω από τη ξηρά όπου οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες. Συνήθως δημιουργούνται από αποκομμένα βαρομετρικά χαμηλά ή αυλώνες που κατέρχονται από τον βορρά σχηματίζοντας έντονη θερμοβαθμίδα πάνω από τη Μεσόγειο. Ενδεικτικό της έντασής τους είναι το σπάσιμο της τροπόπαυσης σε ορισμένες περιπτώσεις, ακριβώς πάνω από το κέντρο τους.
Η συχνότητα αλλά και η ένταση των medicanes φαίνεται να βαίνουν αυξανόμενες τα τελευταία χρόνια, κάτι που χρήζει περαιτέρω έρευνας γύρω από τις συνθήκες εμφάνισής των.
